Heterometrus spinifer (Ehrenberg, 1828) Wetenschappelijke naam: Heterometrus spinifer Veelgebruikte namen: Thaise bos schorpioen, zwarte bos schorpioen Familie: Scorpionidae Distributie: Cambodja, Malaysië, Sri Lanka, Thailand en Vietnam Gifsterkte: Niet beschouwd als medisch belangrijk, ongevaarlijk voor de mens Gedrag De schorpioenen groeien tot een maximum lengte van rond de 13 cm, de zwarte kleur en relatief grote bouw van deze soort geeft vaak een behoorlijke indruk op wie hem tegenkomt. Het gedrag kan per dier variëren van redelijk rustig tot zeer defensief. De meeste dieren zijn zeer defensief, slechts een enkeling zal het rustige gedrag vertonen, hierdoor staan ze meestal bekend als agressieve soort wat in theorie een onjuiste benaming is. Wanneer de schorpioen wordt verstoord zal deze vaak de typische defensieve houding aannemen, staart gekruld boven het lijf en de scharen open richting de indringer. Ze zullen niet snel steken maar gebruiken hun scharen om een aanval af te slaan of zich te verdedigen. Heterometrus spinifers zullen weinig gebruik maken van de angel om prooien te doden, ze hebben sterke scharen die dit werk prima aankunnen. In geval van een sterke prooi zullen ze echter niet twijfelen en de angel gebruiken. Ditzelfde geldt voor mensen die deze soort storen, meestal zullen ze er met hoogstens een kneep van de scharen vanaf komen, maar bij verdere verstoring volgt de angel. Heterometrus spinifer is een groepsdier die het prima doet in grote groepen. Mannen onderling zouden kunnen gaan vechten maar meestal is dat terratorium-drift en zal er geen dier sneuvelen hieraan. Nadat bepaald is wie de sterkste is is het meestal wel afgelopen. Als er al gevechten plaatsvinden is dat meestal wanneer meerdere schorpioenen dezelfde schuilplaats willen gebruiken. Om dit te voorkomen kan men simpel per dier in een bak een schuilplaats maken, dan hebben ze altijd keuze voor een schuilplaats waardoor gevechten vaak vermeden worden. Om een voorbeeld te geven van hoe goed ze het kunnen doen in een groep: Ikzelf had 6 (2.4.0) van deze dieren in 1 bak waarvan 1 van de vrouwen de rug vol jongen had. Door gebruik te maken van meerdere schuilplaatsen en voldoende voer waren er nooit gevechten onderling en de jongen werden succesvol grootgebracht. Geslachtsbepaling Van deze dieren is het makkelijk het geslacht te bepalen. Als eerste zijn mannen smaller van bouw en over het algemeen iets kleiner dan de vrouwen, voor deze methode heb je echter meerdere dieren nodig om het verschil te zien. Wanneer er maar 1 dier aanwezig is of wanneer je echt zeker wilt weten wat het geslacht is, kijk dan naar de pectines en het genitaal opperculum. Het aantal tanden op de pectines is voor beide geslachten 15-19 tanden. Aangezien dit bij beide geslachten zo is heb je dus niks aan de telling. Bij vrouwen zijn de tanden echter kleiner dan bij de mannen, dit is een eerste indicatie van het geslacht. De beste methode is kijken naar het genitaal opperculum, bij mannen is deze ovaal-vormig en bij vrouwen meer hart-vormig. Er zit geen verschil in de bouw van de scharen tussen beide geslachten zoals dat bij sommige andere soorten wel voorkomt. Man Vrouw Behuizing Deze schorpioenen komen uit de vochtige, warme oerwouden en savannen van Azië, houdt ze daarom warm (overdag 30 graden en in de nacht 20 graden) en goed vochtig (70-80%). Een enkel dier kan men houden in een terrarium van 50x30x30 cm (LxBxH).Voor een koppel moet de bak een afmeting hebben van 60x40x30 cm (LxBxH). Grondoppervlak is belangrijker dan de hoogte aangezien het geen boombewoners zijn. Als substraat kan men het beste humus of cocopeat gebruiken aangezien beide substraten goed vocht vasthouden en goed zijn om in te graven. Een valse-bodem kan ook toegepast worden wanneer men denkt dat dit nodig is. Het substraat moet zeker 10 cm diep zijn. Het zijn echte gravers en moeten hiertoe ook de gelegenheid krijgen in gevangenschap. Een waterbak mag ook niet ontbreken, deze dieren houden wel van drinken en vaak zul je ze dit zien doen in de nachtelijke uren. Zoals al eerder vermeldt, per dier in een bak moet er ook een schuilplaats aanwezig zijn. Ze houden absoluut niet van sterk licht en bijvoorbeeld zonlicht en zullen zich overdag dan ook vaak verschuilen om in de nacht tot leven te komen. Schuilplaatsen kun je zo kopen of zelf maken van bijvoorbeeld hout en stenen. Zorg er echter altijd voor dat een schuilplaats niet kan omvallen en daarbij de schorpioen verwonden, houdt er rekening mee dat deze dieren ook onder schuilplaatsen gaan graven. Valse-bodem methode Dit is een op zich makkelijke en handige manier om een hoge luchtvochtigheid te verkrijgen, zeker indien het substraat door de hoge ventilatie snel uidroogt. Om te starten, vul een bak met een laag grind van ongeveer 1 cm diep. Plaats hierop een holle buis. Vul de bak verder met een laag substraat, zorg ervoor dat de buis hierboven uitsteekt en niet verstopt raakt. Door via de buis water op het grind te laten lopen wordt de bodem met water gevuld. Het water wordt door het substraat omhoog getrokken en zorgt ervoor dat de bodem altijd vochtig is. Zorg ervoor dat er geen water blijft staan, dit kan een bron zijn van bacteriёn. Het is dus even spelen met de hoeveelheid water die moet worden toegevoegd. Voeding Zoals alle schorpioenen eet Heterometrus spinifer bijna alles wat ze kunnen vangen, van krekels tot zelfs kleine hagedissen. Soms eten ze zelfs dode insecten. Maar bij voorkeur zullen ze alleen levende prooidieren pakken en opeten. Voer deze dieren gemiddeld 2 keer per week indien het jonge dieren zijn en 1 keer per week indien het een volwassen dier is. Volwassen dieren pakken vaak makkelijker een sprinkhaan of andere grotere prooien dan bijvoorbeeld krekels. Volwassen dieren (en zeker mannen) kunnen nu en dan voedsel weigeren. Dit is geen probleem aangezien ze lange tijd zonder voedsel kunnen. Zorg er dan wel voor dat de waterbak goed gevuld blijft. Kakkerlakken zijn ook een goede voedselbron, echter graven deze zich vaak snel in. Voor een Heterometrus spinifer is dit geen probleem, ze graven zonder veel moeite de kakkerlak op. Kweken Deze dieren zijn niet heel moeilijk te kweken, wel is het dan nodig om een man en vrouw van de juiste leeftijd te hebben. Zorg ervoor dat beide goed doorvoed zijn voor ze bij elkaar worden gezet. De paring kan in gang worden gezet door de man of door de vrouw. De promenade-a-deux (of paringsdans) zal de volgende gebeurtenissen bevatten; man die gaat trillen, scharen in elkaar vast grijpen, seksueel steken, “kussen”, pectine van de man die heftig bewegen, vrouw wordt rondgeleid en uiteindelijk kan het gebeuren dat na de paring de vrouw de man doodsteekt en opeet (dit heb ikzelf echter nooit meegemaakt, de kans hierop is zeer klein). Dit laatste is te voorkomen door erbij te blijven en de man meteen na de paring te verwijderen. Zorg ervoor dat de bak groot genoeg is, dan kan de man mogelijk zelf wegkomen. De zwangerschap is redelijk lang, meestal 9 tot 11 maanden, met uitschieters naar 14 maanden. Deels is dit afhankelijk van hoe de dieren zijn gehuisvest (temperatuur, luchtvochtigheid, waterbak, voeding, etc). Heterometrus spinifer krijgt gemiddeld 15 scorplings, met een maximum van rond de 30 (oudere vrouwen kunnen tegen de 40 scorplings krijgen). De scorplings zijn vaak erg makkelijk groot te brengen, net als de ouderdieren warm en vochtig behuizen. Altijd zorgen voor een waterbak (plaats er een steen in om verdrinking te voorkomen). Ikzelf heb deze jonge dieren grootgebracht in groepen van 8. Deze groepen waren gehuisvest in plastic bakken. Bij een temperatuur van rond de 28 a 30 graden overdag en 20 in de nacht groeien ze redelijk. Wegens de hoge luchtvochtigheid is het wel belangrijk om een goede ventilatie te hebben tegen schimmelvorming en mijten. Schimmel en mijt zijn zeker bij jonge dieren gevaarlijk. De scorplings grootbrengen Iets om in de gaten te houden. Deze dieren staan bekend als echte groepsdieren. Uiteraard wou ik dit getest zien en dus heb ik 2 jongen bij de moeder in de bak gelaten. De moeder vangt en vermorzeld de prooien en laat vervolgens de jongen hun deel pakken. Ik voerde de moeder met jongen 1 grote sprinkhaan per week, welke zeer snel werd gegerepen en de schuilplaats werd ingesleept. De sprinkhaan werd vervolgens fijn geknepen, terwijl dit gebeurde kwamen de jongen meteen dichterbij om hun deel op te eisen. De andere dieren van het nest werden apart gezet bij dezelfde temperatuur en luchtvochtigheid. De jongen die bij de moeder zaten groeiden echter significant sneller dan de dieren die apart zaten en binnen een half jaar waren ze al een instar verder. De dieren die apart zaten groeiden in die periode tot instar 4 terwijl de jongen bij moeders instar 5 haalden. Dit zou een indicatie kunnen zijn dat dieren in groepen iets makkelijker groeien omdat ze weinig hoeven te doen voor hun voedsel. Scorpling tegen vervelling aan Jong pas verveld De scorplings die nog bij de moeder zitten rennen bij verstoring naar haar toe voor bescherming. Begrijpen van Heterometrus spinifer Vaak krijg ik email over schorpioenen, vooral over Pandinus imperator. In sommige gevallen blijken die grote zwarte schorpioenen echter Heterometrus spinifer te zijn en geen Pandinus imperator. Enkele veel gestelde vragen: Vraag: Ik heb een schorpioen gekocht die een label had met "Thai black". Op dit moment heb ik geen idee welk soort het nu is want hij lijkt ook erg veel op een Pandinus imperator. Zou het mogelijk zijn om de verschillen te weten te komen tussen Heterometrus spinifer en Pandinus imperator? Antwoord: De meest simpele methode om Heterometrus spinifer en Pandinus imperator uit elkaar te houden is door te kijken naar de scharen. Pandinus imperator heeft een hoop granulatie op de scharen, terwijl Heterometrus spinifer gladde scharen heeft. Kijk ook naar de angel. De angel van Heterometrus spinifer is meer langwerpig en de gifblaas is langer dan de stekel zelf. Een andere methode is kijken naar de arm van de scharen. Heterometrus heeft 4 trichobothria op de onderzijde van de tibia terwijl Pandinus meer dan 10 trichobothria heeft op de onderzijde van de tibia. Dit is helaas een methode die voor de meeste mensen te lastig is en beter kan worden uitgevoerd door een expert. Vraag: Is er een goede manier om de verschillende Heterometrus soorten uit elkaar te houden? Antwoord: Er zijn meerdere methoden om deze dieren uit elkaar te houden, echter is dit voor de meeste mensen zeer ingewikkeld. Op het internet en in boeken staan vaak wel methodes om de soorten uit elkaar te houden, maar deze zijn veelal incompleet. De enige goede manier is een expert naar de dieren te laten kijken. Aangezien dit vaak niet mogelijk is zal ik hieronder een paar methode geven welke gebruikt kunnen worden als indicatie: Het makkelijkste is kijken naar de granulatie op het carapace (kop) Helaas kan het lastig zijn dit te zien op foto's. Carapace granulatie van Heterometrus spinifer Carapace granulatie van Heterometrus petersii Carapace granulatie van Heterometrus cyaneus Carapace granulatie van Heterometrus longimanus Carapace granulatie van Heterometrus xanthopus Ook de scharen geven vaak wat informatie betreffende de soort. Als voorbeeld heeft Heterometrus xanthopus zeer veel granulatie op de scharen in vergelijking met andere soorten. Heterometrus spinifer chela Heterometrus petersii chela Heterometrus xanthopus chela Met dank aan: De mensen van venomlist.com voor de steun tijdens het schrijven van deze caresheet. Referenties: Boeken Catalog of scorpions of the world (1758-1998), Victor Fet, W. David Sissom, Graeme Lowe, Matt E. Braunwalder A review of the Genus Heterometrus, Frantisek Kovarik, Euscorpius publications, December 2004 - No. 15 The biology of scorpions, Gary A. Polis Websites www.pandinus.net van Boris F. Striffler www.pandinusimperator.nl van Jeroen Kooijman Copyright: Jeroen Kooijman, 2009
